Έλενα Καλέργη, προπτυχιακή φοιτητρία Νομικής Σχολής Ευρωπαϊκού
Πανεπιστημίου Κύπρου
Η διάκριση των εξουσιών αποτέλεσε ιδέα που πρωτοεμφανίστηκε κατά την εποχή τού Πλάτωνα
και του Αριστοτέλη, ενώ στη σύγχρονη μορφή της η θεωρία διατυπώθηκε από τον Τζον Λοκ και
πιο λεπτομερώς από τον Μοντεσκιέ. Η αιτία για τη διαμόρφωση αυτής τής θεμελιώδους για τη
δημοκρατία αρχής είναι η ανθρρώπινη τάση για κατάχρηση τής εξουσίας και η ανάγκη για καταπολέμηση τής διαφθοράς. Έτσι, η νομοθετική, εκτελεστική και δικαστική εξουσία ασκούνται από
διαφορετικά όργανα, και έχουν διαφορετική δομή και τρόπο λειτουργίας. Στην παρούσα εγρασία
αναλύεται η δικαστική εξουσία.
Η δικαστική εξουσία έχει διάφορες μορφές στα δημοκρατικά κράτη τού κόσμου. Στην Ελλάδα, η
δικαστική εξουσία ασκείται βάσει τού ηπειρωτικού δικαιικού συστήματος. Στο ηπειρωτικό σύστημα
ισχύει η διάκριση μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, και περεταίρω διάκριση σε κλάδους τού
δικαίου, για παράδειγμα εργατικό, εμπορικό, ποινικό, συνταγματικό κ.λπ. Παράλληλα, τηρείται
υπεροχή τού γραπτού νόμου και δικαίου, οι πηγές των οποίων διακρίνονται σε πρωτογενείς και
δευτερογενείς και αναγράφονται στον Αστικό Κώδικα. Τέλος, υπάρχει ιεραρχική οργάνωση τής
απονομής τής δικαιοσύνης.
Σε άλλες χώρες, η δικαστική εξουσία διαμορφώνεται βάσει τού συστήματος τού κοινοδικαίου. Το
σύστημα αυτό αναπτύχθηκε στη Μεγάλη Βρετανία, συνεπώς και έχει υιοθετηθεί από πρώην αποικίες τής (πχ ΗΠΑ) και από χώρες που πέρασαν από καθεστώς βρετανικής επικυριαρχίας (πχ
Κύπρος). Σε αντίθεση με τα δίκαια που αναπτύχθηκαν υπό την επιρροή τού ρωμαϊκού δικαίου, που
βασίζονται στην ισχύ τού νομοθέτη, η νομιμότητα αυτού τού συστήματος βασίζεται στο δικαστικό
προηγούμενο. Οι χώρες που ακολουθούν αυτό το σύστημα υπάρχει η περίπτωση να έχουν γραπτό
ή και άγραφο σύνταγμα, με αποτέλεσμα σε κάποιες χώρες να υπάρχει η αρχή τού κράτους δικαίου,
ενώ σε άλλες να ισχύει η αρχή τής πρωτοκαθεδρίας τού νόμου, δεδομένου τού αδύνατου ελέγχου
συνταγματικότητας.